ऐतिहासिक काळ स्वाध्याय -

ऐतिहासिक काळ स्वाध्याय

1. प्रत्येकी एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

अ) नवाश्मयुगीन संस्कृतीचा विकास कोठे झाला ?

उत्तर :

नवाश्मयुगीन संस्कृतीचा विकास नद्यांच्या खोऱ्यांमध्ये झाला.

आ) हडप्पा संस्कृतीचे कारागीर कोणत्या वस्तू बनवण्यात कुशल होते ?

उत्तर :

विविध प्रकारच्या रंगीत दगडांपासून बनलेले मनी आणि कासे या धातूचा वस्तू बनवण्यात हडप्पा संस्कृतीचे कारागीर कुशल होते.

2. थोडक्यात उत्तरे लिहा.

अ) हडप्पा संस्कृतीचा नगरांची रचना कोणत्या प्रकारची होती ?

उत्तर :

i) हडप्पा संस्कृतीच्या नगरांची रचना आखीव होती. तेथे एकमेकांना समांतर काटकोनात छेदणाऱ्या रस्त्यांमुळे तयार झालेल्या चौकोनी जागेत घरे बांधलेली असत.

ii) धान्यांची प्रचंड मोठी कोठारे, प्रशस्त घरे ही या नगरांची वैशिष्ट्ये होती.

iii) सांडपाणी वाहून नेण्यासाठी झाकलेली गटारे, घरोघरी स्नानगृहे, शौचालये अशी सार्वजनिक आरोग्याची काळजी घेणारी व्यवस्था होती.

iv) व्यवस्थित बांधून काढलेल्या खाजगी आणि सार्वजनिक विहिरी होत्या. नगराचे दोन ते चार स्वतंत्र विभाग असत. प्रत्येक विभागाला स्वतंत्र तटबंदी असे.

आ) नाईल नदीच्या काठची जमीन अत्यंत सुपीक का झाली.

उत्तर :

i) नाईल नदीला दरवर्षी पावसाळ्यात पूर येतो.

ii) नाईल नदी काठावर जो गाळ आणून टाकते, त्यामुळे नाईल नदीच्या काठची जमीन अत्यंत सुपीक झाली.

3. पुढील संकल्पनाचित्र पूर्ण करा.

उत्तर :